Orkiestra Filharmonii Opolskiej
Marta Gidaszewska – skrzypce
Michał Janocha – dyrygent

W programie:
Felix Mendelssohn-Bartholdy – Uwertura Hebrydy op. 26
Wolfgang Amadeus Mozart – Symfonia nr 20 D-dur, KV 133
Maurice Ravel – Pawana na śmierć infantki
Ralph Vaughan Williams – The Lark Ascending
Georges Bizet – Suita nr 1 z opery Carmen

Główną osią koncertu „Ponad dźwiękami” będzie melodia. To muzyczne spotkanie będzie stanowiło przekrój bogactwa europejskiej muzyki orkiestrowej – od klasycyzmu, przez romantyzm, aż po impresjonizm i muzykę XX wieku. Zabrzmią dzieła wybitnych kompozytorów, które połączy mistrzowskie operowanie orkiestrową barwą i umiejętność malowania dźwiękowych pejzaży.

Rozpoczynająca koncert uwertura Hebrydy jest jednym z najbardziej znanych dzieł Felixa Mendelssohna-Bartholodiego. Zainspirowana przez podróż kompozytora do Szkocji, uwertura oddaje surowe piękno wysp Hebrydów oraz mistyczną aurę groty Fingala, położonej na wyspie Staffa. Dzięki wyjątkowej zdolności Mendelssohna do obrazowania natury za pomocą dźwięków, uwertura kreuje pejzaż burzliwego morza, szumu fal i niepokojącego, ale zarazem majestatycznego krajobrazu. To arcydzieło muzyki programowej, pełne dramatyzmu, subtelnych zmian dynamicznych i harmonii, które przenikają się jak fale uderzające o szkockie wybrzeże.

Symfonia nr 20 D-dur Mozarta skomponowana została przez niego w wieku zaledwie 17 lat. Choć nie jest ona tak popularna, jak późniejsze dzieła mistrza z Salzburga, utwór ten ukazuje już w pełni rozwiniętą muzyczną wyobraźnię Mozarta, przejawiającą się w żywiołowością, lekkością i wirtuozerią. Symfonia emanuje młodzieńczym optymizmem i wigorem, zachowując przy tym elegancję klasycznej formy. Pierwsza część, Allegro, pełna jest energii i pogodnych melodii. W Andante Mozart ukazuje swą wyjątkową umiejętność operowania delikatnymi frazami, które prowadzą do zmysłowego dialogu między instrumentami. Symfonię kończy żywiołowe Allegro molto, przepełnione rytmiczną werwą i śpiewnymi tematami.

Z czasów klasycyzmu przeniesiemy się do początków XX wieku i wysłuchamy pełnej subtelności i nostalgii Pawany na śmierć infantki Maurice’a Ravela. Ta krótka, aczkolwiek treściwa kompozycja, choć pierwotnie została napisana na fortepian, została mistrzowsko zorkiestrowana przez samego kompozytora. Pawana, inspirowana renesansowym tańcem dworskim oddaje majestat i melancholię utraconego świata, będąc zarazem elegią i wspomnieniem zarazem. Ravel, mistrzowsko operuje barwą orkiestry, tworząc delikatne, niemal eteryczne brzmienia, w których wybrzmiewa zarówno elegancja, jak i wysublimowana rzewność.

Następnie zabrzmi jedno z najbardziej lirycznych dzieł muzyki angielskiej XX wieku – The Lark Ascending Ralpha Vaughana Williamsa. Ta poetycka rapsodia na skrzypce i orkiestrę inspirowana wierszem George’a Mereditha jest prawdziwym hołdem dla brytyjskiej natury. Wzbijający się skowronek, symbolizowany przez solowe skrzypce, to metafora wolności i transcendencji. Utwór rozpoczyna się niemal nieśmiało, gdy dźwięki skrzypiec unoszą się nad delikatnym akompaniamentem orkiestry, niczym ptak szybujący nad angielskimi łąkami. Muzyka Vaughana Williamsa pełna jest subtelnych niuansów, stopniowo narastającej intensywności, by w finałowej części osiągnąć stan niemal mistycznego uniesienia. To utwór przepełniony spokojem, kontemplacją i głęboką duchowością.

Zwieńczeniem wieczoru będzie dynamiczna Suita nr 1 z opery Carmen Georgesa Bizeta. To cieszące się niezwykłą popularnością dzieło, pozwala publiczności wczuć się w gorącą atmosferę Hiszpanii. Suita nr 1 czerpie z najbardziej charakterystycznych muzycznych motywów opery i przedstawia syntezę emocji i hiszpańskiej atmosfery obecnych w Carmen. Suitę otwiera znany i pełen ekspresji Prélude, wprowadzająca w dramatyczny świat bohaterki opery. W dalszych częściach, takich jak Aragonaise czy Intermezzo, usłyszymy hiszpańskie rytmy, wyrafinowane harmonie i melodie, które podkreślają zarówno tragizm, jak i pasję tej opery. Suita kończy się dynamicznym i energetycznym Les Toréadors, przenosząc słuchaczy w świat corridy – pełnej intensywności i emocji, z dobrze znanym, żywiołowym muzycznym motywem.

Koncert „Ponad dźwiękami” to niezwykła okazja, aby zanurzyć się w wielowarstwowy świat muzyki symfonicznej, gdzie spotkają się różnorodne epoki, style i kultury. Od szkockich pejzaży uwertury Mendelssohna, przez żywiołowość symfonii Mozarta, subtelną nostalgię Ravela, duchową głębię Vaughana Williamsa aż po ognistą hiszpańską atmosferę Bizeta.

Marta Gidaszewska – skrzypce

Jedna z najwybitniejszych skrzypaczek swojego pokolenia. Grę na skrzypcach rozpoczęła w wieku 6 lat. Obecnie ma 25 lat. Swoje umiejętności doskonaliła w klasie dr hab. Kariny Gidaszewskiej w POSM II st. im. M. Karłowicza w Poznaniu. W 2020 roku ukończyła studia licencjackie z wyróżnieniem w Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu, gdzie została przyjęta z pierwszą lokatą, a w 2022 roku ukończyła, również z wyróżnieniem, studia magisterskie w klasie prof. Bartosza Bryły oraz dr hab. Kariny Gidaszewskiej. Obecnie pracuje na stanowisku asystenta w rodzimej uczelni oraz jest nauczycielem w POSM II st. im. M. Karłowicza w Poznaniu. Pomimo młodego wieku, brała udział w 135 konkursach skrzypcowych zdobywając zawsze czołowe nagrody, w tym 103 pierwsze miejsca (m.in. na międzynarodowych konkursach w Japonii, Szwecji, Danii, Niemczech, Rosji, Estonii, Szwajcarii, Francji, Włoszech, Anglii, Grecji, Serbii, Bośni i Hercegowinie, Węgrzech, Polsce). W ciągu dwóch pierwszych lat pracy jako pedagog, jej uczniowie i studenci zdobyli ponad 50 nagród na Międzynarodowych i Ogólnopolskich Konkursach Skrzypcowych i Kameralnych na całym świecie, w tym 31 pierwszych miejsc oraz 4 nagrody Grand Prix.
Marta wielokrotnie koncertowała jako solistka z licznymi orkiestrami w kraju i za granicą – Orquesta Sinfónica Juan Josè Landaeta w Wenezueli, Orquesta Sinfónica de la Juventud Zuliana Rafael Urdaneta w Wenezueli, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Filharmonia Świętokrzyska, Polska Orkiestra Radiowa, Filharmonia Kaliska, Sinfonia Baltica, Accademia dell’Arco, Filharmonia Sudecka, Filharmonia Krakowska, Filharmonia Kameralna im. W. Lutosławskiego w Łomży, Cappella Gedanensis, Orkiestra Kameralna Progress, Orkiestra Teatru Wielkiego im. S. Moniuszki w Poznaniu, Orkiestra Akademii Muzycznej w Poznaniu, Ukraińska Orkiestra Symfoniczna, Polish Soloists String Orchestra, Poznańskie Smyczki i wiele innych.
Od 2019 roku, wraz z Robertem Łaguniakiem, tworzy zespół Polish Violin Duo, z którym koncertowała w USA, Europie i Azji. Przy współpracy z firmą fonograficzną DUX, duet nagrał dwie płyty – z utworami kompozytorów polskich XX wieku oraz światową premierą fonograficzną Duetów na dwoje skrzypiec polskiego zapomnianego kompozytora – Joachima Kaczkowskiego. W 2024 roku Płyta Bacewicz/Spisak/Paciorkiewicz/Weinberg otrzymała nominację do nagrody Fryderyk w kategorii Muzyka Kameralna – Duety. Polish Violin Duo dokonali również nagrania trzeciej płyty z muzyką kompozytorów czeskich i węgierskich, która ukaże się także w 2024 roku.

Zespół ma na swoim koncie wiele nagród na międzynarodowych i ogólnopolskich konkursach muzycznych, m.in. I nagrodę i 6 nagród specjalnych na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Polskiej im. S. Moniuszki w Rzeszowie, czy I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Zespołów Kameralnych im. A. Rubinsteina w Düsseldorfie (Niemcy).
Jako duet, wspólnie brali udział m.in. w programie „Pytanie na Śniadanie” w telewizji TVP2, „Puls of Culture” w telewizji TVP World, „Scena Klasyczna”, „Informacje Kulturalne” oraz „Niedziela z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca”, z takimi osobistościami jak Leszek Możdżer, czy Adam Sztaba, w telewizji TVP Kultura. Ponadto, występowali w audycji „Płytomania”, „Wybieram Dwójkę” oraz „Kanon Dwójki” w Programie Drugim Polskiego Radia, a także w audycji radiowej w stacji Merkury Klasyka oraz w Polskim Radiu Rzeszów. W magazynie „Presto” ukazała się obszerna rozmowa z Duetem, w której opowiedzieli o swojej relacji oraz dotychczasowych osiągnięciach. Zostali również nominowani do nagrody „Koryfeusz Muzyki Polskiej” w kategorii „Odkrycie Roku”.
Zespół ma na swoim koncie również wiele prawykonań. W 2023 roku ukazało się dzieło Anny Rocławskiej-Musiałczyk – Koncert na dwoje skrzypiec i Orkiestrę Symfoniczną Reflections (dedykowany Polish Violin Duo), który duet miał zaszczyt wykonać po raz pierwszy z towarzyszeniem Filharmonii Świętokrzyskiej im. O. Kolberga w Kielcach. W tym samym roku Polish Violin Duo sfinalizowali nagrania audio-wideo premiery dzieła Agnus Dariusza Tabisza, ofiarowanego hrabiance Marii Zamoyskiej oraz dokonali prawykonania Fantazji na dwoje skrzypiec i fortepian autorstwa Sławomira Kaczorowskiego (kompozycja dedykowana Polish Violin Duo oraz Marcinowi Koziakowi). W 2022 roku ukazał się utwór Aarona Altera – Dance for Apollo na dwoje skrzypiec oraz Olgi Hans – Canto a due, a w 2020 roku dzieło Michała Janochy – Attra na dwoje skrzypiec, również dedykowane Polish Violin Duo.
Marta Gidaszewska i Robert Łaguniak otrzymali dofinansowanie z programu „Muzyczny Ślad” Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca, trzykrotnie zostali laureatami projektu „Scena Muzyki Polskiej”, a także dwukrotnie otrzymali dotację z programu „Zamówienia Kompozytorskie” (przy współpracy z Fundacją „Muzyka do Potęgi” oraz Filharmonią Świętokrzyską w Kielcach).

Marta Gidaszewska czynnie prowadzi również warsztaty dla dzieci, młodzieży i nauczycieli ze Szkół oraz Akademii Muzycznych w Polsce. Swoim doświadczeniem dzieliła się m.in. w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. K. Szymanowskiego we Wrocławiu oraz w Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie.
Od 2024 roku jest jurorem Międzynarodowych Konkursów Muzycznych „World Open”, „Europe Open” oraz „American Open” w Serbii.
W 2021 roku Marta otrzymała nagrodę „Studenta Roku” Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu.
W 2018 roku została finalistką Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. K. Szymanowskiego w Katowicach, gdzie dwukrotnie wystąpiła w Sali Koncertowej NOSPR z towarzyszeniem Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia.
W 2016 roku została finalistką ogólnopolskiego konkursu „Młody Muzyk Roku”, będącego polskimi eliminacjami do Konkursu Eurowizji dla Młodych Muzyków. Miała tam okazję zaprezentować swoje umiejętności z towarzyszeniem orkiestry na antenie TVP Kultura na żywo. Ponadto w 2016 roku miała zaszczyt uczestniczyć w pracach Jury Młodych podczas XV Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego w Poznaniu.
Artystka czynnie uczestniczy w licznych Międzynarodowych Kursach Skrzypcowych. Miała styczność ze sławami światowej wiolinistyki i wybitnymi pedagogami takimi jak Zakhar Bron, Jadwiga Kaliszewska, Bartosz Bryła, Bartłomiej Nizioł, Xiaoming Wang, Krzysztof Węgrzyn, Wanda Wiłkomirska.
Marta jest stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Rektora Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu, Prezydenta Miasta Poznania, Business and Professional Women, Rady Ministrów, Programu „Młoda Polska”, Programu Bell, Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci.
W 2014 roku skrzypek Paweł Wójtowicz wydał zbiór etiud i kaprysów zadedykowany uzdolnionym młodym polskim skrzypkom zdobywającym laury na ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach. Jeden z kaprysów zadedykował Marcie Gidaszewskiej.

Michał Janocha – dyrygent

Kompozytor, dyrygent, pedagog; ur. 7 lutego 1990, Łowicz. Jest absolwentem Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu, gdzie studiował w klasie kompozycji Lidii Zielińskiej oraz w klasie dyrygentury symfonicznej Marcina Sompolińskiego (dyplomy z wyróżnieniem). Kształcił się w zakresie kompozycji elektroakustycznej w Poznaniu i Budapeszcie (Lidia Zielińska, Andrea Szigetvári). W roku 2019 po obronie dysertacji pt. Współczesne systemy wielokanałowej projekcji dźwięku jako środek wyrazu artystycznego nadano mu stopień doktora sztuki w dziedzinie sztuk muzycznych, dyscyplinie artystycznej kompozycja i teoria muzyki.

Kilkakrotnie brał udział w kursach mistrzowskich dla kompozytorów i dyrygentów, prowadzonych przez Marca Stroppę, Karlheinza Essla, Ramona Lazkana, Vykintasa Baltakasa, Agatę Zubel, Ondřeja Adamka, oraz w ramach projektu Peter Eötvös Contemporary Music Foundation (Peter Eötvös, Georges Aperhis, Unsuk Chin, Gregory Vajda).

Tworzy muzykę kameralną, symfoniczną, elektroakustyczną, instalacje dźwiękowe, muzykę teatralną i operową.

Utwory Michała Janochy wykonywane były w Europie, Stanach Zjednoczonych i Azji podczas takich festiwali, jak: Yeongwol Contemporary Music Festival, Musica Electronica Nova, Autumn Waves, Earth Day Art Model, CAFe Budapest Contemporary Arts Festival, Audio Art Festival, MDF MUSIC.DESIGN.FORM Festival, Poznańska Wiosna Muzyczna, Warszawskie Spotkania Muzyczne i in. Był kompozytorem rezydentem festiwalu Yeongwol Contemporary Music Festival 2023 (Korea Południowa).

Pełni funkcje dyrektora artystycznego Trans-for-Matha Ensemble (od 2018), prezesa Poznań Contemporary Music Foundation (od 2024) oraz dyrektora artystycznego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Poznańska Wiosna Muzyczna” (od 2024 roku).

Jest współzałożycielem i dyrygentem Lambda Ensemble (Poznańskiej Orkiestry Laptopowej).

Wykłada w Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu (Instytut kompozycji i teorii muzyki).

Jest członkiem Zarządu Oddziału Poznańskiego ZKP.

Katalog kompozytora w wydawnictwie BabelScores: www.babelscores.com/MichalJanocha

Wiktoria Antonczyk (2024)