Orkiestra Filharmonii Opolskiej
Chór żeński Filharmonii Opolskiej
Anna Sikora – przygotowanie chóru
Agata Zając – dyrygent

W programie:
Gustav Holst – Planety

Muzyka i nauka: Układ Słoneczny

Gdy Słońce osiąga punkt równonocy wiosennej, dzień i noc zyskują idealną harmonię. W kulturze tradycyjnej od zawsze był to magiczny czas przejścia, odnowy i nowego początku – moment, gdy wszechświat zdaje się oddychać pełną piersią. W noc wiosennej równonocy zapraszamy się do wsłuchania w tajemnice kosmosu.

Jak brzmi kosmos? Czy dźwięk może oddać bezkres przestrzeni? Czy muzyka może uchwycić potęgę i piękno Układu Słonecznego? Gustav Holst udowodnił, że tak. Jego suita Planety to dzieło, które od ponad wieku fascynuje melomanów na całym świecie. W siedmiu częściach tej symfonicznej opowieści kompozytor splata naukę, astrologię i emocje, tworząc niezwykłą podróż dźwiękową. Każdy utwór oddaje charakter jednej z planet – od wojowniczego Marsa, przez pogodnego Jowisza, aż po mistycznego Neptuna, którego dźwięki rozmywają się w nieskończoności.

Muzyczna podróż przez kosmos

Podróż rozpoczniemy od potężnych, marszowych rytmów Marsa – zwiastuna wojny. To brutalna i nieustępliwa kompozycja, w której kotły, instrumenty dęte oraz instrumenty smyczkowe budują obraz kosmicznej siły i nieuchronnego przeznaczenia. Z kolei Wenus – zwiastunka pokoju przynosi ukojenie: delikatne frazy instrumentów dętych drewnianych i instrumentów smyczkowych snują spokojną, melancholijną melodię. I tak Mars mieni się tu niczym symfoniczny fresk, a Wenus w odpowiedzi do Marsa przynosi pokój.

Gdy muzyka przeniesie nas do Merkurego – skrzydlatego posłańca, poczujemy lekkość i zmienność tej pełnej energii części. Holst tworzy tu barwną mozaikę dźwięków, oddającą ruchliwość i nieprzewidywalność najmniejszej planety Układu Słonecznego. Następnie wkraczamy w majestatyczne dźwięki Jowisza – zwiastującego radość, który w swoim środkowym fragmencie prezentuje jedną z najpiękniejszych melodii w historii muzyki symfonicznej – motyw, który stał się nawet hymnem narodowym Wielkiej Brytanii.

Po optymistycznym uniesieniu Jowisza, Saturn – zwiastujący starość prowadzi nas w refleksyjne, pełne zadumy dźwięki. Ta część, uznawana za najbardziej osobistą w całej suicie – oddaje bowiem powagę i spokój upływu czasu. Po niej nadchodzi burzliwy Uran – mag, pełen nagłych zwrotów i tajemniczych harmonii.

Kulminacją podróży jest Neptun – mistyk. To najbardziej niezwykła część cyklu, w której orkiestrze towarzyszy chór żeński –  śpiewający eteryczne, rozmywające się frazy. Stopniowo dźwięki wygasają, jakby muzyka rozpraszała się w przestrzeni kosmicznej, pozostawiając nas w ciszy i zadumie.

Bezkres harmonii

Nieprzypadkowo koncert odbędzie się w noc równonocy wiosennej. To moment, w którym natura osiąga doskonałą równowagę, symbolizując harmonię, która od wieków fascynuje zarówno naukowców, jak i artystów. W mitologii wielu kultur przesilenie oznaczało nowy początek – przejście z ciemności do światła, od zimowego uśpienia do wiosennego przebudzenia. Muzyka Holsta w tej niezwykłej chwili nabierze jeszcze głębszego znaczenia, wpisując się w wielki kosmiczny porządek.

Agata Zając – dyrygent

Agata Zając to młoda polska dyrygentka symfoniczna i operowa. Karierę muzyczną rozpoczęła jako skrzypaczka, a studia dyrygenckie ukończyła w
Akademii Muzycznej w Poznaniu w klasie prof. Marcina Sompolińskiego. W sezonie 2022/23 Agata Zając była stypendystką Mills Williams Junior Fellow in Conducting w Royal Northern College of Music w Manchesterze.
Agata Zając jest byłym dyrygentem-rezydentem Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej (2020/21) i Orkiestry Filharmonii Sudeckiej (2021/22). Współpracowała już z wieloma międzynarodowymi orkiestrami, m.in. BBC Philharmonic, Manchester Camerata, Britten Sinfonia, Grazer Philharmoniker, Orchestre National de Metz, Orchestre de Picardie, Malmö Opera, Malta Philharmonic Orchestra, Athens Philharmonia, Orchestra Sinfonica di Sanremo, NOSPR, Filharmonia im. M. Karłowicza w Szczecinie, Filharmonia Poznańska i Filharmonia Zielonogórska. W latach 2018–2019 była asystentką dyrygenta w Warszawskiej Operze Kameralnej, gdzie pracowała przy premierach Die Entführung aus dem Serail i
Idomeneo Mozarta oraz Halki wileńskiej Stanisława Moniuszki.
Agata Zając brała udział w wielu kursach mistrzowskich, a jej mentorami byli wybitni pedagodzy, tacy jak Paavo Järvi, Jorma Panula, Johannes Schlaefli, Mark Heron, Antony Hermus, Marin Alsop i Peter Eötvös. Lato 2023 roku spędziła na festiwalu muzycznym Tanglewood jako Conducting Fellow pracując pod okiem Andrisa Nelsonsa, dyrektora muzycznego Boston Symphony Orchestra. Agata była także studentką Tonhalle Conductors’ Academy 2022/23, Gstaad Conducting Academy 2021 i pierwszej Akademii Dyrygenckiej NOSPR w 2021 roku.
Brała udział w wielu międzynarodowych konkursach – zdobyła II Nagrodę i Głos Publiczności na 2023 Siemens Hallé International Conductors Competition; otrzymała specjalne wyróżnienia na Malta International Conducting Masterclass and Competition (2018) i International Conducting Competition Città di Brescia; oraz dotarła do półfinału 2023 Donatella Flick Conducting Competition, gdzie miała możliwość przeprowadzić próby z London Symphony Orchestra. W 2018 roku Agata była stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Agata Zając jest obecnie dyrygentem-asystentem Ludovica Morlot w Barcelona Symphony Orchestra oraz została mianowana Conducting Fellow w NDR Elbphilharmonie Orchester w sezonie 2024/25.