Orkiestra Filharmonii Opolskiej
Dumitru Pocitari – skrzypce
Valentin Radutiu – wiolonczela
Przemysław Neumann – dyrygent

W programie:
Johannes Brahms – Koncert podwójny a-moll na skrzypce i wiolonczelę op. 102 (34’)
Anton Bruckner – IV Symfonia Es-dur WAB 104 Romantyczna (63′)

Johannes Brahms wydobył niejako z zapomnienia formę, w której wybrzmiewa nie jeden, a dwa instrumenty solowe. Napisany w 1887 roku Koncert podwójny a-moll na skrzypce i wiolonczelę jest ostatnim z jego koncertów instrumentalnych i jednocześnie ostatnim dziełem, w którym wykorzystał brzmienie całej orkiestry. Ostatnie dziesięć lat życia poświęcił jedynie muzyce kameralnej, utworom fortepianowym i liryce wokalnej. Wybór instrumentów podyktowany był względami osobistymi: partię skrzypiec komponował z myślą o serdecznym przyjacielu, Józefie Joachimie, pragnąc zacieśnić łączące ich (a nadszarpnięte sporem dotyczącym rozwodu Joachima) więzy. Do prawykonania (mającego miejsce w 1887 roku w Kolonii) Brahms i Joachim zaprosili także bliskiego współpracownika Józefa, wiolonczelistę Roberta Hausmanna. Po 146 latach od premiery kompozycja nadal wzbudza zachwyt i głębokie poruszenie. Utwór rozpoczyna krótkie tutti orkiestry, z którego wyłania się wiolonczela  z dość obszerną kadencją o zróżnicowanym natężeniu emocji. Uczuciowy ton przejmują instrumenty dęte drewniane, zwartą frazą wprowadzając solowe skrzypce. Po chwili oba głosy solowe rozwijają wirtuozowskie przebiegi, wywołując wreszcie orkiestrę do pełnowymiarowej prezentacji materiału ekspozycji. Całość rozwijającego się łagodnie przez dwie części utworu kończy trzy-tematowy finał, pełen detali stawiających wysokie wymagania techniczne obojgu solistom.

W drugiej części spotkania wybrzmi IV Symfonia Es-dur Antona Brucknera, austriackiego kompozytora którego 200. rocznicę urodzin muzyczny świat będzie obchodził w 2024 roku. Był on wiernym uczniem Wagnera, a wpływy autora Pierścienia Nibelunga słychać w wielu dziełach. Swym symfoniom Bruckner nadał jednak indywidualny styl i blask. Pisano o nim tak: „Z całej muzyki Brucknera przemawia głęboka miłość do ziemi rodzimej. Otwartym sercem wchłaniał w siebie wspaniałość pół i lasów, nieba i słońca.” Słowa te szczególne potwierdzenie znajdują w Czwartej – programowa kompozycja opiewa piękno przyrody, a przede wszystkim tajemniczą i zachwycającą aurę lasów, stąd też jej podtytuł Romantyczna. Pierwszą część rozpoczyna mgliste tremolo smyczków. Rozwija się ono stopniowo, przeobrażając z czasem w potężny hymn ku czci natury z wplecionymi weń lirycznymi epizodami. Leśna romantyka uwypuklona jest częstym używaniem instrumentów dętych drewnianych i rogów. Część druga zestawia ze sobą prostotę z melancholią, a następujące po niej Scherzo to według Brucknera scena polowania. Finałowe Bewegt, doch nicht zu schnell to alegoria burzy, choć niepokój i groza to tylko nieliczne z emocji odzwierciedlone przez kompozytora, a zawarty w kodzie i budujący niezwykłe napięcie chorał instrumentów dętych blaszanych (otulony barwną harmonią pozostałej części orkiestry) świadczy o dojrzałej postawie Brucknera, który ponad błahą efektowność przedkłada autentyczne wzruszenia.

Dumitru Pocitari – skrzypce

Urodził się w 1991 roku w Mołdawii. Wywodzi się z rodziny o wielkich tradycjach muzycznych. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku 7 lat.

W latach 2000–2012 został laureatem wielu międzynarodowych konkursów skrzypcowych w Rumunii, Kasachstanie, Bułgarii, Litwie, Białorusi, Ukrainie, Rosji oraz Izraelu. Uczestniczył w klasach mistrzowskich takich profesorów jak Eduard Wulfson, Phillipe Bride, Bujor Prelipcean, Serban Lupu, Zakhar Bron, Julian Rachlin, Alexandra Soumm, Nikolaj Znaider oraz Pinchas Zukerman. Jako solista wystąpił z Moscow Virtuosi pod batutą Vladimira Spivakov na festwialu Ascending Stars in Kremlin. Wystąpił również pod batutą Zubina Mehty z Orkiestrą Symfoniczną Buchmann-Mehta School of Music w Tel-Awiwie, w Alte Oper we Frankfurcie oraz z Izraelską Filharmonią w Charles Bronfmann Auditorium.

Dumitru kilkukrotnie występował ze znakomitymi pianistami, takimi jak: Marta Argerich, Fazil Say, Yefim Bronfman, Behzod Abduraimov oraz Leif Ove Andsnes na koncertach muzyki kameralnej w Izraelu i we Włoszech. Od 2014 roku jest członkiem Filharmonii Izraelskiej, a od 2019 został pierwszym koncertmistrzem tej orkiestry. W kwietniu tego roku został pierwszym koncertmistrzem Wiener Symphoniker.

W 2022 roku zdobył I miejsce w Międzynarodowym Konkursie Classic Strings w Dubaju, otrzymując w finale dwie nagrody specjalne: za najlepszy dźwięk oraz za najlepszą interpretację Koncertu obowiązkowego napisanego przez Alexeya Shora.
W tym samym roku Dumitru wystąpił jako solista z orkiestrami w takich miejscach jak: Wielka Sala Filharmonii Berlińskiej, Złota Sala Musikverein w Wiedniu, Sala im. B. Smetany w Pradze, Sala Koncertowa Liszta w Budapeszcie, Sala Herkulesa w Monachium. W marcu 2023 nagrał dla Naxos nowy utwór autorstwa Alexeya Shora. W tym roku  Dumitru zagra kilka ważnych koncertów, m.in. w Tel-Awiwie potrójny koncert Beethovena z dyrygentem Israel Philharmonic Orchestra – Lahav Shani oraz koncert solowy w Mozarteum w Salzburgu.

Swój polski debiut, jako solista, miał w styczniu tego roku wykonując Koncert skrzypcowy Sibeliusa z towarzyszeniem Orkiestry Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie.

Dumitru gra na skrzypcach wykonanych przez Giovanni Battista Guadagnini z 1755 roku.

Ankieta:

Moje ulubione miejsce na ziemi to
Mój nowy dom w Polsce.

Gdybym nie był muzykiem, pewnie byłbym
Szczerze mówiąc, nie wiem. Dorastałem w rodzinie o silnych tradycjach muzycznych, kształtowanych przez cztery pokolenia. Muzykę mamy wpisaną we krwi.

Za największy sukces artystyczny uważam
Koncerty, na których swoją grą uda mi się sprawić radość publiczności.

Człowiek, którego podziwiam
Moja mama, która jest świetnym muzykiem. Zrezygnowała z kariery solowej na węgierskich cymbałach, aby mnie wychować.

Co lubię czytać
Artykuły dotyczące literatury skrzypcowej.

Kompozycja, która jest dla mnie szczególnie ważna
Bardzo ważnym utworem jest dla mnie Koncert podwójny Brahmsa, jeden z lepszych jego utworów. Napisał go dla swoich przyjaciół: wiolonczelisty Roberta Haussmanna i skrzypka Josepha Joachima. Koncert ten był w pewnym sensie gestem pojednania z Joachimem, po tym, jak ich wieloletnią przyjaźń poróżnił rozwód Joachima z jego żoną Amalie. Brahms stanął wówczas po stronie Amalie.

Valentin Radutiu – wiolonczela

Wiolonczelista Valentin Radutiu, jest określany jako „jeden z wielkich wiolonczelowych talentów naszych czasów”, ze względu na „promienny, charakterystyczny i ekscytujący męski ton” (Süddeutsche Zeitung, 15.10.2013). Urodził się w Monachium, a pierwsze lekcje gry na wiolonczeli otrzymał od ojca w wieku sześciu lat. Później studiował w Salzburgu, Wiedniu i Berlinie u Clemensa Hagena, Heinricha Schiffa i Davida Geringasa.

Valentin Radutiu występował jako solista z Deutsches Symphonie-Orchester Berlin, Czech Philharmonic Orchestra, Deutsche Radiophilharmonie Saarbrücken, orkiestrami symfonicznymi MDR Leipzig i SWR Stuttgart, Münchener Kammerorchester, Camerata Salzburg, Deutsche Kammerphilharmonie Bremen, Filarmonica Enescu i Radio-Symphony-Orchestra w Bukareszcie, Jerusalem Symphony Orchestra, Opéra de Marseille, Łotewską Narodową Orkiestrą Symfoniczną, Hong Kong Sinfonietta, Württembergisches Kammerorchester Heilbronn, Prague Philharmonia, Stuttgarter Kammerorchester i World Youth Symphony Orchestra. Występował w Berliner Philharmonie, monachijskim Prinzregententheater, Philharmonie i Herkulessaal, Konzerthaus Berlin, Philharmonic Hall Riga, Konserthuset Stockholm, Atheneum w Bukareszcie, Palais des Beaux Arts Bruxelles, Hong Kong City Hall; i współpracował z takimi dyrygentami jak Lawrence Foster, Ruben Gazarian, Gustavo Gimeno, Pablo Gonzales, Stanisław Kochanowski, Cristian Macelaru, Jérémie Rhorer, Leoš Svárovsky i Robin Ticciati. Można go było usłyszeć na wielu festiwalach, w tym Schleswig-Holstein Musik Festival, Heidelberger Frühling, Cellobiennale Amsterdam, Honk Kong Arts Festival, SoNoRo, Fürstensaal Classix, Klangspuren Tirol.

Współpracuje z takimi kameralistami jak Hagen-Quartett, Evgeni Bozhanov, Ib Hausmann, Diana Ketler, Alissa Margulis, Igor Ozim, Alina Pogostkina, Razvan Popovici, Per Rundberg, Alexander Stikovetsky, Rolando Villazón, Schumann-Quartet oraz dwunastoma wiolonczelistami Filharmonii Berlińskiej.

Radutiu wydał kilka nagrań CD. Jego debiutancka płyta ukazała się w 2011 r. – znajdują się na niej francuskie utwory Lalo, Ravela i Magnarda; natomiast od 2014 r. dostępne jest wydawnictwo z kompletem utworów na wiolonczelę i fortepian George’a Enescu z Perem Rundbergiem, płyta ta została uznana przez krytyków za nagranie wzorcowe (Haenssler Classic). Intensywna współpraca Radutiu z kompozytorem i dyrygentem Peterem Ruzicką została udokumentowana premierowym nagraniem jego koncertu wiolonczelowego i muzyki kameralnej. W 2015 r. ukazał się album Radutiu Remembering the rain z pianistą jazzowym Benjaminem Schaeferem, a ostatnio płyta CD z Württembergisches Kammerorchester w Heilbronn z koncertami wiolonczelowymi Haydna, Jansona i Christiana Bacha.

Od 2019 r. Valentin Radutiu zajmuje stanowisko głównego wiolonczelisty Deutsches Symphonie-Orchester Berlin. W 2021 r. został mianowany profesorem wiolonczeli w Hochschule für Musik im. Carla Marii von Webera w Dreźnie. Radutiu gra na wiolonczeli wykonanej przez Francesco Ruggieri (Cremona, 1686 r.).

Ankieta:

Moje ulubione miejsce na ziemi to
Mała, stara wioska w Toskanii.

Gdybym nie był muzykiem, pewnie byłbym
Aktorem w filmach gangsterskich.

Za największy sukces artystyczny uważam
To, że dzisiaj gram lepiej niż grałem wczoraj.

Człowiek, którego podziwiam
Wszyscy moi nauczyciele. Pierwszym z nich był mój ojciec!

Co lubię czytać
Klasyczną literaturę i poezję… lista jest bardzo długa!

Kompozycja, która jest dla mnie szczególnie ważna
Ponownie trudno mi wybrać…. Zawsze jest to ten, który gram w danej chwili! Koncert podwójny Brahmsa jest dla mnie bardzo szczególny. Sprawia, że myślę o czasach, kiedy uczyłem się go w Salzburgu, 20 lat temu…