Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej
Yaroslav Shemet – dyrygent

W programie:
Henryk Mikołaj Górecki – Trzy tańce op. 34 na orkiestrę
Mieczysław Karłowicz – Odwieczne pieśni op. 10
Antonín Dvořák – IX Symfonia e-moll Z Nowego Świata op. 95

15 listopada w Filharmonii Opolskiej wystąpi Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej pod batutą jednego z najbardziej uznanych dyrygentów młodego pokolenia, a zarazem dyrektora artystycznego Filharmonii Śląskiej Yaroslava Shemeta, zapraszając na koncert w ramach dwóch wyjątkowych wydarzeń: 8. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie oraz XIII Międzynarodowych Dni Henryka Mikołaja Góreckiego „Pieśni śpiewają”.

Program wieczoru został ułożony tak, by idee obu festiwali przenikały się w muzycznym dialogu – od pełnych energii Trzech tańców Henryka Mikołaja Góreckiego, przez refleksyjne Odwieczne pieśni Mieczysława Karłowicza, aż po jedną z najsłynniejszych symfonii w historii – IX Symfonię Z Nowego Świata Antonína Dvořáka.

Wieczór otworzą Trzy tańce op. 34 Henryka Mikołaja Góreckiego – utwór, w którym kompozytor, zwykle kojarzony z muzyką pełną zadumy, pokazuje swoje żywiołowe oblicze. Sięgając do polskiej tradycji tanecznej, przekształcił jej charakterystyczne motywy w dynamiczne formy o dużej rytmicznej swobodzie. Skoczne rytmy i ostre akcenty przeplatają się tu z momentami lirycznego wytchnienia, tworząc muzykę pełną kontrastów i niespodziewanych zwrotów.

Odwieczne pieśni op. 10 Mieczysława Karłowicza to poemat symfoniczny w formie tryptyku. Pieśń o wiekuistej tęsknocie, Pieśń o miłości i o śmierci oraz Pieśń o wszechbycie tworzą spójną, refleksyjną całość, w której pobrzmiewa melancholia i zaduma nad ludzkim losem. Choć dzieło nie ma szczegółowego programu, inspirowane było m.in. samotnymi wędrówkami kompozytora po Tatrach i poczuciem jedności z naturą. Karłowicz łączy tu późnoromantyczny rozmach z charakterystycznym dla siebie liryzmem, a wszystkie części spaja motyw odwieczności, powierzony na początku rożkowi angielskiemu.

Finałem koncertu będzie najbardziej znana i najczęściej wykonywana ze wszystkich symfonii Antonína Dvořáka – IX Symfonia e-moll op. 95  Z Nowego Świata. Powstała ona w latach 1892–1893 podczas pobytu kompozytora w Stanach Zjednoczonych. Inspirował się on tamtejszą muzyką – afroamerykańskimi spirituals i motywami indiańskimi – jednak nie cytował ich dosłownie, tworząc własne tematy o podobnym charakterze. Środkowe części powstały pod wpływem poematu Henry’ego Wadswortha Longfellowa Pieśń o Hiawathcie. Cztery ogniwa symfonii prowadzą słuchacza od energicznego Adagio. Allegro molto, przez liryczne Largo i taneczne Scherzo: Molto vivace, po finał Allegro con fuoco, w którym powracają echa wcześniejszych tematów. Dzieło łączy czeską melodykę z amerykańskimi inspiracjami, zachowując klarowną formę i bogactwo orkiestracyjnych barw.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca

Yaroslav Shemet – dyrygent

Mając jedynie 28 lat pełni funkcję dyrektora artystycznego Filharmonii Śląskiej w Katowicach oraz Dyrektora Muzycznego Opery Bałtyckiej w Gdańsku. W latach 2020–2022 był pierwszym gościnnym dyrygentem Neue Philharmonie Hamburg. W sezonie 2020/2021 sprawował funkcję głównego dyrygenta Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej we Lwowie INSO-Lviv, a od ukończenia studiów był najmłodszym akademickim wykładowcą w Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu w Instytucie Dyrygentury w latach 2018–2023. Był wykładowcą akademickim w Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. W 2023 roku znalazł się w gronie nominowanych do Paszportów Polityki, Nagrody Muzycznej Fryderyki oraz do International Opera Awards 2024, w kategorii Rising Star.

Za pulpitem dyrygenckim stoi od 13 roku życia. Koncertował w Szwecji, Niemczech, Austrii, Czechach, Chinach, Polsce i Ukrainie, z takimi zespołami jak Prague Symphony, Philharmonie der Nationen, Staatstheater Braunschweig, Sinfonia Varsovia, Sinfonia Iuventus, NFM Filharmonia Wrocławska, Polska Filharmonia Bałtycka, Filharmonia Poznańska, Filharmonia Łódzka etc. Występował w Elbphilharmonie w Hamburgu, Konserthuset w Sztokholmie, Shanghai Grand Theatre czy Harbin Opera House a także na festiwalach w Bayreuth, Monachium i Hong Kongu. Współpracował z wybitnymi solistami takimi jak Lars Danielsson, Sonya Yoncheva czy Roman Simović.

W branży operowej jako kierownik muzyczny zadebiutował w Operze Bałtyckiej w Gdańsku w 2018 roku w produkcji Poławiacze pereł Georgesa Bizeta. Po kilku latach, już w roli dyrektora muzycznego tego teatru, pod jego batutą powstały nowe produkcje Króla Rogera Karola Szymanowskiego, Rigoletta Giuseppe Verdiego, Łaskawości Tytusa Wolfganga Amadeusza Mozarta, Carmen Georgesa Bizeta oraz La Bohemę Giacomo Pucciniego. Współpracował z Operą Narodową w Odessie, gdzie poprowadził m.in. Carmen Georgesa Bizeta oraz Madama Butterfly Giacomo Pucciniego. Regularnie współpracuje z Operą Śląską, gdzie wznowił produkcje La Finta Giardiniera Wolfganga Amadeusza Mozarta oraz jako kierownik muzyczny poprowadził La Rondine Giacomo Pucciniego. W 2024 zadebiutował w Teatrze Wielkim Operze Narodowej w Warszawie przy produkcji Così fan tutte Wolfganga Amadeusza Mozarta.

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej działa nieprzerwanie od 1945 roku. Pierwszy koncert filharmonicy zagrali 26 maja tego roku. Pod batutą Jana Niwińskiego i Faustyna Kulczyckiego wykonali dzieła polskich kompozytorów – Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki, Mieczysława Karłowicza, Zygmunta Noskowskiego, Ludomira Różyckiego i Faustyna Kulczyckiego. Orkiestrze towarzyszyła podczas koncertu sopranistka Irena Lewińska.

W kolejnych latach stanowiska szefów artystycznych Filharmonii Śląskiej, a zarazem pierwszych dyrygentów Orkiestry Symfonicznej, pełnili m.in. Witold Krzemieński, Stanisław Skrowaczewski, Karol Stryja, Jerzy Swoboda, Jerzy Salwarowski czy Mirosław Jacek Błaszczyk. Aktualnie funkcję dyrektora artystycznego Filharmonii Śląskiej i pierwszego dyrygenta Orkiestry Symfonicznej pełni Yaroslav Shemet.

Gościnnie na dyrygenckim podium stawali w Katowicach tej klasy mistrzowie, co: Leopold Stokowski, Carlo Zecchi, Herman Abendroth, Eugene Ormandy, George Szell, Zubin Mehta, Herbert  Blomstedt, Helmut Koch, Kurt Masur, czy Genadij Rożdiestwienskij, a z Polaków – Witold Rowicki, Stanisław Wisłocki, Bohdan Wodiczko, Jan Krenz, Kazimierz Kord, Antoni Wit, Jacek Kaspszyk, Jerzy Maksymiuk, Tadeusz Strugała czy Antoni Wit.

Z Orkiestrą grali światowej sławy soliści. Wśród zagranicznych gości wymienić należy takich artystów jak: Victoria de los Angeles, Isaak Stern, Emil Gilels, Światosław Richter, Dawid i Igor Ojstrachowie, Ruggiero Ricci, Magda Tagliaferro, Ida Haendel, Louis Kentner, Fou Ts’ong, Daniel Szafran, Maurizio Pollini, Bella Dawidowicz, Emanuel Ax, Garrick Ohlsson, Nikita Magaloff, Eugene Indjić, Tibor Varga, Elena Obrazcowa, Montserrat Caballé, Gwyneth Jones, Agnes Baltsa, Jose Carreras, Giuseppe di Stefano czy Sonya Yoncheva.

Spośród muzyków polskich gościliśmy na estradzie Filharmonii Śląskiej m.in.: Raula Koczalskiego, Witolda Małcużyńskiego, Halinę Czerny-Stefańską, Reginę Smendziankę, Józefa Stompla, Andrzeja Jasińskiego, Władysława Kędrę, Adama Harasiewicza, Piotra Palecznego, Henryka Szerynga, Elżbietę Chojnacką, Wandę Wiłkomirską, Konstantego Andrzeja Kulkę, Kaję Danczowską, Romana Lasockiego, Piotra Pławnera, Stefanię Woytowicz, Krystynę Szostek-Radkową, Ewę Podleś, Teresę Żylis-Garę, Bogdana Paprockiego, Zdzisławę Donat, Andrzeja Hiolskiego, Wiesława Ochmana, Ryszarda Karczykowskiego, Wojciecha Drabowicza, Romualda Tesarowicza, Małgorzatę Walewską, Łukasza Długosza, Krzysztofa Jakowicza, Piotra Sałajczyka czy Tadeusza Żmudzińskiego i Krystiana Zimermana.

Festiwale

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej od samego początku swojej działalności brała udział w wielu polskich i zagranicznych festiwalach muzycznych. Stale obecna jest m.in. na Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Oratoryjno-Kantatowej „Wratislavia Cantans”, Festiwalu „Muzyka w Starym Krakowie”. Spośród zagranicznych festiwali gościła m.in. w: La Chaise Dieu, Sion-Valais, Pradze, Ruse, Lucce, Halle, Kilonii, Ostrawie, Wiedniu, Linzu, Berlinie, Lizbonie, Mariańskich Łaźniach, Brnie, Warnie, Atenach, Taipei i Barcelonie.

Prawykonania

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej dokonała światowych prawykonań ponad 80 utworów. Wśród nich znalazły się dzieła takich kompozytorów jak: Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki, Wojciech Kilar, Tadeusz Baird, Andrzej Dobrowolski, Aleksander Glinkowski, Jan Wincenty Hawel, Eugeniusz Knapik, Aleksander Lasoń, Aleksander Nowak, Józef Świder.

Zagraniczne tournée

Na swoje pierwsze zagraniczne tournée orkiestra wyjechała w maju 1958 r., dając dwa koncerty na terenie ówczesnej Czechosłowacji (Ostrava oraz Karvina). Od tego czasu zespół odbył ponad 200 tras zagranicznych, koncertując w całej Europie, a także w Japonii, na Tajwanie oraz w Korei Południowej.

Płyty

W dorobku płytowym Orkiestry Symfonicznej znajduje się ponad 40 nagrań dla polskich oraz światowych wytwórni. Ogromnym dokonaniem fonograficznym Filharmonii Śląskiej i Karola Stryji stały się nagrania dla firmy „Marco Polo – NAXOS” wszystkich dzieł symfonicznych, wokalno-orkiestrowych i kantatowo-oratoryjnych Karola  Szymanowskiego, łącznie ze Stabat Mater i operą Król Roger. Status „złotej” zdobyła płyta z utworami George’a Gershwina pod batutą Jerzego Salwarowskiego. W ostatnich latach Orkiestra Symfoniczna nagrała m.in. Rapsodię Śląską Jana A.P. Kaczmarka oraz dzieła Henryka Mikołaja Góreckiego: Sanctus Adalbertus op. 71 (płyta z nominacją do Fryderyka), Beatus Vir op. 38, Concerto-Cantata op. 65 i Canticum Graduum op. 27. Wydane w 2024 roku płyty Górecki 90. oraz Il tempo passa otrzymały nominację do Fryderyka.